In het T-HUIS is het weer even 1968

Ik weet niet waarom, maar al jarenlang trek ik er aan het eind van het jaar graag op uit richting Presikhaaf. In de jaren '60 van de vorige eeuw groeide ik als piemke op in de fonkelnieuwe buurt die later enigszins verloederde en nu weer aan het opkrabbelen is. Er wordt veel gebouwd en opgeknapt. Hele straten veranderen. Als ik door de wijk heen fiets, moet ik soms moeite doen om me weer voor te stellen hoe het er vijftig jaar geleden ook al weer uitzag.

De decembermaand vond ik top. Was het leven anders. Feestdagen, veel vrij van school. Tussen kerst en oud & nieuw een beetje zwerven door de buurt, voetballen, schaatsen op de vijver voor het winkelcentrum als het kon. En vuurwerk. In de ene jaszak rotjes, in de andere lucifers en snoep. Onze rotjes en donderslagen waren kinderspel vergeleken bij de bommen van nu, maar dat wisten we toen niet.
Vuurwerk is spannend als je 12, 13 jaar bent en het spul zelf nog niet mag kopen. De oplossing? Bij Hagen, waar vuurwerk werd verkocht, buiten voor de deur gaan staan met wat geld en een onbekende vragen of 'ie voor jou van je geld rotjes wilde kopen. En dan buiten wachten. Lukte altijd.

Daar zit ik wat over te denken. Niet meer in restaurant Capri, in het winkelcentrum, want dat is helaas weg. Maar in het T-HUIS, in park Presikhaaf. Het T-HUIS is de koepel die tot voor zo'n twee jaar aan de achterkant van het Centraal Station de uitgang was. Waar, als je een beetje stampte, je voetstappen hard echoden tegen het hoge plafond. Ze hebben 'm weer opgebouwd in het park.


Het prachtige koepelplafond
met de diepblauwe kleur.

De stationskoepel is weer teruggebouwd in park Presikhaaf.

Interieur.

Nieuw is de aanbouw voor de keuken. Daardoor krijgt het gebouwtje een T-vorm. Mensen met een arbeidshandicap bedienen. Een meisje zet met een stralende lach een flesje Grolsch voor me neer. En even later een heerlijke pannenkoek. Smakelijk eten en een heel fijne dag wenst ze me toe. Mooi toch? Dat heeft ieder mens weleens nodig.

Grafische kunst herinnert aan het NS-station.

Uitzicht op winkelcentrum Presikhaaf.

Een beetje mijmeren in een schemerig park Presikhaaf. Dat kan ik wel even volhouden. In de verte zie ik de parkeerplaats van het winkelcentrum. Daar werden vroeger één keer per jaar cartraces gehouden. Ik ruik het rubber nog. Zouden ze dat nog doen? En kermis. Hoogtepunten in een kleine wereld. Daar is ze weer met 'r stralende lach... Ja, doe nog maar een flesje. Eendracht Arnhem, EAVV, m'n lagere school.... alles komt langs. Lekker, aan het eind van het jaar. 2013 is hier veel verder weg dan 1968. Het wordt al donker als ik opstap. Ik ben de laatste gast die vertrekt.

Kiek dèur, wèur?

Een spoken word van Stadsgreep in café Meijers. Huh? Bleek te gaan om woordkunstenaars, rappers, schrijvers en dichters uit Arnhem. Op vrijdagavond. Mwah, dat trekken de ouwetjes nog wel. Ik ben nieuwsgierig, dus lopen mijn vrouw en ik op vrijdagavond vol verwachting Meijers binnen. En ja: waar normaal toch - hoe zeg je dat netjes - 40+-volk overheersend is, is het nu bomvol met jongeren. Da's nog 's een verrassing. Biertje bestellen, wat rond koekeloeren en afwachten maar.

Het komt schuchter op gang, maar gaandeweg wordt het leuker. Een groep jonge taalkunstenaarsmeiden en -jongens trekt voorbij en ik word steeds enthousiaster. Een dichteres doet korte, scherpe tekstjes, enkele slungels van dichters/woordkunstenaars/rappers dragen lange associatieve teksten ritmisch voor. Ze rappen de wereld en het heelal door en weer terug. En alles uit hun hoofd! Waar! Dat vind ik dus echt knap. Het ging snel. Het was mooi.

Arnhemse dichter Frank van der Mee in zijn typische voordrachthouding.
Foto niet genomen in café Meijers, maar vanaf zijn eigen blog.

Zo'n avond maakt me blij. Zit je dan, als vijftiger, in een café vol jong talent. En er is er altijd één die opvalt, bij wie je in de teksten net even meer hoort dan bij de anderen. Zo werkt het. Dat was dichter Frank van der Mee. Zijn gedichten en voordracht zijn stevig, komen goed aan.
Eén ervan - ik denk niet eens zijn beste gedicht, als ik de andere gedichten op zijn blog lees - is zo lekker, want het zet onze stad vreselijk mooi neer. 
Lees:       

 Ernem 6:40 uur (twenty veur seven)

Laat Ernem geen klein Berlijn zijn.

Dat doet d’r tot in Rijn en Velperplein pijn.
Kunst is hier brokkelende toren en beeld van n hert.
Alleen op de mert ziet het zwert,
Van Ernem hoef t nie zo herd.

Kiek dèur, wèur?, dèur achte die pilèur, die twee die kusse mekèur, wa rèur.

Meer poesie heb Ernem nie nodig, vèur n Ernemmer n gevoelige snèur, klootzak kom tog ns klèur.

Ernem nie groots, maar onder gelijken tog nie erm.

Ernem; dan weer koud, dan weer werm.
Ze laat zig nie voruit douwe
Ernem; slopen zonde bouwe.

Je weet ook zonde jou gaat ze verder

Het is as da bord van die hond as je uit Ernem wegrijdt;

Vanaf hier kè je weer herder


Het zit vol met verwijzingen naar Arnhemse uitspraken en grapjes, vertelt Van der Mee. Ik had een mooie ontdekt: klootzak kom tog ns klèur. Van der Mee kent z'n klassieken: onze eigen Johnny van Doorn schreeuwde dat vijftig jaar geleden zijn publiek toe. Er zit nog veel meer in. Wie het weet, mag het zeggen.
Ernummers die maar een bietje om taal geven: geniet verder op http://ongezegd.blogspot.com   

 

Frank van der Mee is hoofdredacteur van
het Arnhemse literaire tijdschrift Strapuzy.





 

 

Eindelijk een monument voor Nieuw Monnikenhuize

Eindelijk! Het werd tijd: op vrijdagmiddag 21 december wordt een monument onthuld voor stadion Nieuw Monnikenhuize. Om precies te zijn: een gedenkstrip aan de Rosendaalseweg, waar vroeger de ingang was. De ingang met de pilaren met elk een bal erop. Welke Arnhemmer zou zich dat niet meer herinneren.
Dat allemaal dank zij Ferry Reurink, die al zijn hele leven een fanatieke Vitesse-supporter is. Hij heeft er achter de coulissen jarenlang aan gewerkt om dit voor elkaar te krijgen. Als Arnhemmer en Vites-supporter vind ik dat geweldig.

Arnhem heeft, om de geschiedenis van de stad op straat zichtbaar te maken, al meerdere van die gedenkstrips. Onder andere voor het geboortehuis van Marga Klompé, in de Rijnstraat, nr, 22. Klompé was de eerste vrouwelijke minister in Nederland. En een Arnhems meisje.
Nu dus, dank zij de inspanningen van Ferry Reurink, een gedenkstrip voor stadion Nieuw Monnikenhuize, waar Vitesse van 3 september 1950 tot 21 december 1997 zijn wedstrijden speelde. Effe bellen met Ferry Reurink, dus.





Een deel van de gedenkstrip voor het pand van Rijnstraat 22. 

Het pand staat nu te huur.
Tja, de economisch crisis gaat
helaas gewoon door.

Dit moet in Arnhem toch ook kunnen
"Natuurlijk moet daar een monument komen. Vitesse heeft in Nieuw Monnikenhuize gespeeld, maar ook ESCA. Er zijn muziekconcoursen gehouden en atletiekwedstrijden. Voor heel veel Arnhemmers is stadion Nieuw Monnikenhuize een belangrijke plek geweest. Ik heb het altijd belachelijk gevonden dat er in de nieuwe woonwijk die op het oude stadionterrein is gebouwd, niets aan het stadion en Vitesse herinnert. Toen ik in 2007 met mijn boek 'Het Stadioncomplex' bezig was, zag ik dat ze bijvoorbeeld in Brunssum op het voormalige terrein van Limburgia een mooie gedenksteen in de nieuwbouwwijk die daar was verrezen, hadden gemaakt. Met in de bestrating het embleem van de club. Toen dacht ik: dat moet in Arnhem toch ook kunnen."

Even genieten: de staantribune (vak AA, BB, CC en DD)
van Nieuw Monnikenhuize.
Foto: Hans Broekhuizen uit het boek: 'Monnikenhuize,
afscheid van een voetbalstadion'.
 

Jarenlang erachteraan gezeten  
"Ik heb er enige jaren bij de gemeente achteraan gezeten, maar dat bloedde dood. Toen de gemeente in 2011 een actie hield onder Arnhemmers om een plek in de stad te nomineren voor een gedenkstrip, ben ik er direct weer op ingesprongen. Ik heb stadion Nieuw Monnikenhuize genomineerd. Bij de stemming op internet heb ik met stip gewonnen."
Hoe is het toen verder gegaan? "Met behulp van de gemeente Arnhem en de Supportersvereniging Vitesse is er geld gekomen en hebben we een programma gemaakt om de gedenkstrip te onthullen."
Ferry vertelt dat er naast de strip nog iets wordt onthuld. Wat? Verrassing! 

Speciale gast onthult
Op vrijdagmiddag 21 december om 13.00 uur zal het monument geopend worden door onder meer wethouder Van Gastel. Maar veel belangrijker: het is Ferry gelukt om een zeer speciale gast naar Arnhem te laten overvliegen: vanuit Servië komt onze oude Vitesse-held, Dejan Curovic ofwel DJ Superstar! De man die het laatste doelpunt van Vitesse op Nieuw Monnikenhuize (2-1 tegen Twente) heeft gescoord, zal het monument onthullen. Wat gaaf!
Ik zeg: houd 21 december vrij en kom! Zeker voor Vitesse-supporters gaat dit een prachtige dag worden.  

30 miljoen met een grote Rijnboog de Rijn in

Leuk in tijden van crisis: verkwisting, grootheidswaan en bestuurlijk falen in ons eigen Ernum: decennialang gesteggel en dure plannenmakerij van de gemeente voor het Rijnboogplan heeft ons, inwoners van Arnhem, ondertussen 30 miljoen euro gekost. En dan hebbie helemaal niets! Nada! De haven komt er niet, de bebouwing tussen binnenstad en Rijn is nog steeds niet aangepakt, de Rijnkade ligt er - gelukkig - nog bij zoals 'ie altijd was. O ja, het Kenniscluster wordt wel gebouwd.

De Volkskrant besteedde aan dit bestuurlijk debacle deze week een pagina. Mét treurige foto en quasi-guitige opmerkingen over deze 'sjofele rafelrand' van de stad waar je, volgens de krant, alleen in frietzaak Snackattack welkom bent. Ik heb 't de afgelopen jaren een beetje gevolgd, maar pff, wat is al dat bestuurlijk gedoe toch oninteressant. Ik weet dat griffier en oud D66-leider Bob Roelofs met enkele strijdbare types de gemeente redelijk succesvol het vuur aan de schenen legt, wat sympathiek op mij overkomt. Maar 't heeft me nooit erg geboeid.

Jaja: graffiti, ouwe loodsen, Eusebeus in de stijgers,
wantrouwige honden.... Lekker sfeerbeeld bij het artikel.

Gek, pas toen ik bijna twintig jaar bestuurlijk falen handig samengevat in één artikel las, werd ik toch effe kwaad. Waarom tien jaar geleden een dure Spaanse architect inhuren voor Rijnboog? De man heeft zijn uren natuurlijk vet gedeclareerd. Maar er staat niets. Waarom 1,2 miljoen uitgeven aan een potsierlijk referendum over de aanleg van een haven, waarbij wij konden kiezen uit drie keuzes: voor, voor en voor. De Arnhemmers beantwoordden deze grote grap op een mooie manier: niemand kwam opdagen. Maar hup, wel weer 1, 2 miljoen pleitos aan publiciteit voor deze 'volksraadpleging'.   

30 miljoen weg! Voor nop. Wat daar allemaal voor gedaan had kunnen worden in de wijken. In Presikhaaf, Malburgen, Cranevelt, De Laar, Rijkerswoerd, Geitenkamp... 30 miljoen!
Hoe voelen die bestuurders, die door de jaren heen zoveel geld van Arnhemmers hebben weggesmeten, zich eigenlijk? Schamen zij zich? Interesseert het ze iets? Kunnen wij ze ter verantwoording roepen? Hoeveel zinloze projecten lopen er nog meer die al miljoenen hebben gekost en niets worden? Voor antwoorden moet je graven, onderzoeken, doorvragen. Wie heeft daar in Godsnaam zin in? Tijd voor? Vanavond maar even een frietje halen bij Snackattack. Lekker warm binnen, terwijl het buiten hopelijk naargeestig regent...   

Thomas Rosenboom terug in Arnhem

Nog nooit had ik een letter van hem gelezen. En een interview in een boekhandel met een schrijver... Mwahh, niet mijn favoriete avondbesteding. Maar het ging afgelopen woensdag wel om Thomas Rosenboom. Een Arnhemse schrijver. Zelfs een schrijver van hetzelfde geboortejaar als ik, die ook nog eens zijn jeugd in de jaren zestig, begin zeventig, in de wijk Presikhaaf heeft doorgebracht. Net als ik. Oké, gaan dus.

Thomas Rosenboom is aanvankelijk wat
onwennig, weifelend. Later komt hij los.

Arnhem woensdagavond acht uur. De restaurants aan het Willemsplein zitten verrassend vol in deze economisch barre tijden, constateer ik. Bij boekhandel Hijman en Arends valt de opkomst ook niet tegen. Zo'n zestig Arnhemmers staan beschaafd te zijn met een kopje koffie in de hand. Wachten op Thomas Rosenboom. Hanz Mirck, leraar Nederlands, muzikant en dichter, gaat hem interviewen over zijn juist verschenen roman De rode loper. Na achten komt Rosenboom binnen. Zonnebril op. Neenee, bezweert Mirck, niet om als rock 'n' roll-ster het strijdperk te betreden. Het is een scheurtje in zijn oog. En dan dat felle licht. Rosenboom is aanvankelijk niet op z'n gemak. Weifelend, naar woorden zoekend en onwennig geeft hij korte antwoorden op de vragen. Hij is verlegen. Misschien toch daarom die zonnebril?

Mijn aandacht wordt getrokken als Rosenboom zich kwaad maakt over 'het narcisme en de aanstellerij' van deze tijd. Die vreselijke behoefte om op te vallen. Snel somt hij zaken op die hem ergeren: supporters van het Nederlands Elftal die zich zodanig toetakelen dat ze denken dat ze in hun eigen show zitten, verwende, aanstellerige kindertjes die constant door ouders overladen worden met complimenten, sukkelige vaders die zich door hun kinderen ook nog eens als personeel laten behandelen. En een mooie: tijdens een vakantie op Vlieland zag hij 'een man in een berenpak en zijn vriend in netkousen lopen'. Opvallen om op te vallen, zonder iets te kunnen: Rosenboom wordt er gek van. Vertwijfeld kijkt hij vanachter z'n zonnebril zijn fans aan met een blik: zeg zelf, dat is toch diep treurig? Ik vermaak me ineens.

Zo. Het zit erop.

Na het interview kom ik erop terug. Is dat narcisme van tegenwoordig een belangrijk thema voor hem? Of leuke anekdotiek? Hij antwoordt er niet echt op maar geeft wel weer een paar vermakelijke voorbeelden en wijdt het onbeschaamde gedrag van de huidige kinderen aan hun ouders. Zijn verklaring: 'de ouders van deze kinderen zijn de kinderen van de jaren zestig-generatie die sociologie, psychologie en dat soort progressieve onzin studeerden - 'net als ik', glimlacht hij - en hun kinderen anti-autoritair opvoedden. En die kinderen hebben nu van die narcistische kindertjes. En dan zegt hij iets wat van diep komt: 'Al die aandacht voor mensen die niets kunnen, doet afbreuk aan aandacht voor mensen die wél iets kunnen.' Zo. Die zit.

Lezen dus!

En het boek? Natuurlijk ga ik het lezen. Het verhaal speelt zich deels af in Arnhem. Voor de band Shout heeft de Arnhemse band Moans model gestaan en Eddie van de Beek, een van de personages, heeft Rosenboom gemodelleerd naar een jongen die hij kende van vroeger. En ja, die blijkt aanwezig te zijn in de boekhandel! Het wordt helemaal gezellig als de oude, grijze ex-zanger van Moans er ook is!
Na het interview moet Rosenboom de verkochte boeken signeren, maar hij staat buiten een shaggie te draaien. Effe bijkletsen met Eddie en de zanger. En lekker zijn fans ontvluchten. Zijn zonnebril is af.

Arnhemse afvalheldjes…

Soms is het vet lachen in Arnhem. In de Arnhemse Koerier las ik onder de kop ‘Word jij een Arnhemse afvalheld?’ een vermakelijk tekstje waarin een schoolprogramma voor 2013 wordt aangekondigd om schoolkinderen bewust van afval te maken.
Lees en huiver: ‘De gemeente Arnhem vindt het belangrijk dat de Arnhemse jeugd inzicht heeft in de verschillende afvalstromen en hoe die te beperken door afval te scheiden en te hergebruiken.’
In de maanden februari en maart komen professionele acteurs (moest het onderwijs niet bezuinigen?), naar de scholen om voorstellingen en workshops te geven. Daarna moeten die kinderen binnen een maand de ‘meest ludieke (ludiek… het staat er echt! Zooo 1979) en effectieve acties bedenken om mensen te motiveren hun elektrische apparaten en spaarlampen gescheiden in te leveren, zodat ze goed gerecycled kunnen worden.’ Die ideetjes leggen ze vast in het Milieuheldenboek.
Afvalheldjes, Milieuheldenboek... Hoe modieuze, nietszeggende kultermen het woord 'held' devalueren tot nul...

Maar erger nog: kinderen afvalhelden? Kinderen die mensen gaan motiveren hun zooi gescheiden in te leveren? Een gotspe, meneer Sonneberg! Sinds kinderen zoveel geld te besteden hebben dat ze rond elke supermarkt een hangplek maken waar ze hun gekochte vette hap en mierzoete drankjes in blik naar binnen werken, hoopt het zwerfvuil zich op. Ik heb 15 jaar boven een AH gewoond, en echt, je wilt niet weten hoe makkelijk die koters hun blikjes en plastic afval van koekverpakkingen en chipszakjes letterlijk uit hun handen laten flikkeren. Afval? Milieu? Huh?



Op iedere straathoek in Arnhem te zien: de 'aanstormende
afvalheldjes' hebben weer eens hun rotzooi uit de handjes laten flikkeren.

Maar dan is het toch goed dat hen dit wordt bijgebracht? Nee! Althans: niet zo. Waarom tijd op school verknoeien aan weer eens een project? Laat ouders thuis vertellen over recyclen en spaarlampen, en ga die koters op school leren rekenen, lezen en schrijven! Als je ze soms hoort ‘praten’ is daar nog wat werk te doen.
Het probleem is dat ouders niet meer opvoeden. Dat ouders 'vriendjes' van hun 'lieve kindjes' willen zijn.
Vroeger (ja, vroeger ja!) kreeg je van pa of moe een fikse draai om je oren als je het waagde een snoeppapiertje op straat te gooien. Een bestraffend woord, het papiertje in je zak steken en thuis in de vuilnisemmer gooien. Bij recidive: straf herhalen en intensiveren.
Voordelen daarvan: 1. het bespaart het onderwijs veel geld; 2. er is op school meer tijd om les te geven in echte vakken; 3. ouders zijn weer ouders, kinderen zijn weer kinderen.

Daarom stel ik voor om de ouderwetse aanpak landelijk weer in te voeren in 2013. Ik noem het de NAPI 2013: de Nieuwe Arnhemse Pedagogische Inzichten 2013. Zo. Ook weer geregeld.

Blijf van Mart Smeets af!

Zo. Ik ga het doen. Mart Smeets verdedigen. Mijn mede-Arnhemmer krijgt de laatste weken zoveel stront over zich heen dat ik het genoeg vind. Het instituut-Smeets wankelt. Meestal vind ik het mooi als een oud en overbodig instituut valt. Maar nu niet.



Geboren Arnhemmer Mart Smeets in de tuin
van het huis van zijn grootouders in Arnhem.
Foto's genomen uit het boek 'Monnikenhuize,
afscheid van een voetbalstadion'. Originele foto's:
 fotograaf Cees Mooij

















Sinds dopey Lance Armstrong door een dozijn ouwe vriendjes is verlinkt en zelfs de internationale wielerbond nattigheid voelt, lijken de wolven in het bos hun kans schoon te zien. Armstrong-bewonderaar Smeets wordt nu genadeloos gepakt.

Ja, Smeets is vaak irritant. Hij vindt zichzelf erg tof en heeft dit jaar op onbeschofte wijze jonge vrouwen als Eva Jinek en een of andere volleybalster die de OS niet haalde, te kakken gezet. Hij gedraagt zich vaak als een arrogante kwal. Hij deed het als ouwe man met Ria Visser. Zie je 't voor je? Bah.
Tijdens zijn 'Tour-avonden' beuzelt hij vaak maar wat door en als voetbalverslaggever hitste hij jaren geleden in Kerkrade bij een wedstrijd tussen Oranje en die Mannschaft de supporters van beide teams op tot een geheel overbodige voetbalrel. Natuurlijk niet echt, maar o, het zou zomaar kunnen... Een valse journalistentruc.
Hij was ondersteboven van Lance Armstrong, liep zelfs met zo'n raar geel bandje om de pols. Armstrong veranderde de sportjournalist in een groupie. In DWDD zei Smeets: eigenlijk zouden er nu sportjournalisten moeten opstaan die zeggen: ik word onderzoeksjournalist. Waarmee Smeets ruiterlijk toegaf dat in ieder geval wielerjournalisten weinig echt journalistiek bloed hebben.

Smeets houdt soepeltjes een balletje hoog
in Nieuw Monnikenhuize, het oude Vitesse-stadion.

Oké. Allemaal waar. Maar Smeets verstaat ook als geen ander de kunst om je als kijker mee te voeren bij waanzinnige sportprestaties. Hij trekt je moeiteloos mee in dat magische moment. Bij Sven Kramer, bij Armstrong... hij kan je de wereld doen vergeten. Door zijn ongetemperde enthousiasme en quasi verbazing hoe-het-nou-toch-kan-dat-Kramertje-weer-sneller-gaat, voert hij je naar de zevende sporthemel. Ben je los van de aarde. Dat kan alleen Mart Smeets, sukkels!

Dus al die mensen met hun Smeets-moppen, sportjournalisten die de veters van Smeets' schoenen niet eens mogen strikken met hun anti-Smeets-columns, de Smeets-bingo met Smeets-cliché's, de Smeetsmakelijk.nl, het Mart Auf Wiedersehen Smeets facebook... wat flink allemaal zo ineens! Had dat gedaan toen Smeets nog in volle glorie over jouw teeveetje denderde. En niet nu, nu hij plots een aangeslagen oude man is. Laf om 'm dan met z'n allen als een roedel valse wolven in zijn nek te bijten. Maar ik zeg: poten af van deze mede-Arnhemmer! Zo. Mag ik dat zeggen? JA, dat mag ik zeggen!!