Arnhem

Ernems als handicap

Jaja, wij staan als nors en zwijgzaam volk te boek. Maar ik weet wel beter. Een buitenstaander niet, want die kan de Ernummer niet 'lezen', als het ware. Uitbundige 'kijk mij eens'-humor... nee, daar zijn wij geen meesters in. Maar een geintje kunnen we wel waarderen. Zeker het soort geintje als een verhalenbundel van kunstenaars die ooit woonden in Arnhem of nog wonen in Arnhem, de titel geven Waarom ik niet in Arnhem wonen wil. Dat triggert mij wel.

Enkele citaten uit de verhalen:
1. Martin Pieterse: Het Ernems (Over zijn jonge jaren waarin hij met zijn ouders verhuisde van Den Helder naar Arnhem:)
"De Arnhemse jeugd is genadeloos, als zij enige afwijking van de norm ontdekt. In Klèrendal hejje zo uh posje klappe te pakke. Heel snel corrigeerde ik mijn uitspraak, om geen 'portie klappen' te krijgen. Het Ernems, zoals het dialect in Arnhem heet, is heel erg. Sommige woorden worden half ingeslikt, andere worden lang en lijzig uitgerekt. 'Je moet niet huilen, hoor' wordt uitgesproken als 'Je moenie heule, heur', waarbij de eu-klank in het woord heule klinkt als een kind dat een snelle motorfiets nadoet, die door de bocht van de Bejrekeul scheurt." 
Nou vooruit, nog één omdat ik er zelf om moet glimlachen:
"Opvallend veel woorden uit het Algemeen Beschaafd Nederlands kun je in het Ernems helemaal niet uitspreken, omdat de mond van de Ernem-spreker in een bepaalde stand staat, die on-Ernemse klanken niet toelaat. Woorden uitspreken als 'staatshervorming', beschavingsoffensief' of 'wezenskenmerken': dat lukt een oer-Arnhemmer niet. Ernems is dan ook een serieuze handicap bij het volgen van hoger onderwijs."

2. Jac. Toes: Waarom ik niet in Arnhem woon
"Over Arnhem-Zuid kun je sowieso maar het beste zwijgen. In mijn depressieve periode moest ik daar lange wandelingen maken. Een advies van mijn therapeut. Hij was ervan overtuigd dat ik wel zou opknappen wanneer ik mensen opzocht die er nog beroerder aan toe waren dan ik. Hij zat er niet ver naast."
En:
"En ik ben ook nooit bang in Arnhem. Dat is niet de verdienste van de inwoners, want ik ben er verschillende malen achternagezeten en zelfs ingehaald - met alle desastreuze gevolgen vandien - maar de stad slaagt erin dat als een natuurgegeven te presenteren, je kunt bijvoorbeeld ook een afgewaaide dakpan op je hoofd krijgen."

3. Peter Nijenhuis: De mooiste Man van Arnhem, een hilarisch verhaal over allerlei intriges en drank rond een burgemeester die Arnhem-Noord en Arnhem-Zuid wil verbinden met een nieuw stadshart aan weerszijden van de Rijn, eindigt hij met:
"En voordat ik helemaal in slaap val, vraag ik me vervolgens af hoe ik ooit op de gedachte kwam dat ik de mooiste man was van een stad die zoveel lelijks heeft te bieden."

Kijk, hiervan kan ik als geboren en getogen Arnhemmer stilletjes genieten. Al die Amsterdammers en Rotterdammers die hun stad altijd maar weer dwangmatig bezingen: wij motten daar een bietje om glimlachen. Wij vinden het juist helemaal niet erg dat mensen nu en dan eens zitten te sippen op Arnhem. Waarom niet? Wij zijn er ter diepste van overtuigd dat wij toch de besten zijn. En het fijnste komt nog: met die verhalen in de hand kan ik aan allerlei mensen die niet uit Arnhem komen, tonen dat het hier niet pluis is. 't Staat er toch? Op papier. Zwart op wit!
Dan weet ik zeker dat zij mijn mooie stad aan de Rijn niet komen vervuilen en kan ik gewoon zodadelijk weer lekker de stad in gaan om in een klein cafeetje aan te schuiven aan de bar. Meestal drinken wij Ernummers zwijgend ons biertje. Nu en dan zit er één te nuilen. Dat vinden wij dan wel best... 

Citaten uit de verhalenbundel 'Waarom ik niet in Arnhem wonen wil', uitgegeven door Uitgeverij Plaatsmaken.